تصادفات رانندگی یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه بوده و نخستین علت مرگ در سنین زیر ۴۰ سال است که نه تنها باعث کشتار انسان‌های سالم در بهترین دوره زندگی می‌شود، بلکه هزینه‌های مالی، روانی و درد و رنج زیادی را به خانواده‌ها و جامعه تحمیل می‌کند. در ایران نیز علی رغم تلاش‌های انجام شده، آمار مرگ و خسارت‌های ناشی از تصادفات بسیار بالاست. بررسی آمارهای جهانی نشان می‌دهد میزان تصادفات رانندگی و تلفات ناشی از آن در کشورمان چند برابر میانگین جهانی است.
به همین منظور لازم است که عوامل بروز تصادفات و حوادث و سوانح رانندگی مورد ارزیابی و تحلیل لایه ای قرار گیرد که مشخص شود چه عواملی در بروز این پدیده تأثیر گذار هستند.
 
جغرافیایی تصادفات استان کرمان
استان کرمان یکی از پهناور ترین استان‌های کشور است که 9/3 درصد جمعیت کشور را دارد و 11 درصد از حوزه سرزمینی را به خود اختصاص داده است. و دارای 12.450کیلومتر راه‌های اصلی و فرعی آسفالته و بیش از 12.000 کیلومتر راه خاکی دارند و در مجموع کل راه‌های استان کرمان بیش از 25 هزار کیلومتر است که وجود فواصل طولانی بین شهرها و آبادی‌های و گستردگی معابر درون شهری متغیرهای اساسی هستند.
از طرفی استان کرمان قطب کشاورزی و معدنی کشور که منجر به گسترش سفرهای جاده ای و همچنین به علت قرار گرفتن در مسیرهای ترانزیتی جنوب به شمال و شرق به غرب کشور و وجود اقلیم و جغرافیای خشن در بخش‌هایی از استان نظیر مناطق کویری و طوفان خیز در شرق استان، مناطق گرمسیری در جنوب استان و مناطق سردسیر و گردنه‌های مرتفع و برف گیر در مناطق شمالی و غربی استان است.

علاوه بر خودروهای گذری از معابر و جاده‌های استان کرمان که گذر می‌کنند در این استان تعداد 800 هزار خودرو معادل 4 درصد از خودروهای کشور پلاک گذاری و تعداد 2.275.000 فقره گواهینامه فعال در سیستم صدور گواهینامه استان وجود دارد.
در سال 1396 تعداد 110 میلیون خودرو از جاده‌های استان کرمان تردد داشته اند که نسبت به سال قبل 17 درصد افزایش داشته است.
آمار تصادفات
در استان کرمان از سال 1384 تا پایان سال 1396 تعداد 15.117 نفر کشته شده اند و به صورت میانگین در استان کرمان از سال 1395 به صورت سالیانه تعداد 1077 نفر در اثر تصادفات و سوانح رانندگی فوت شده اند.
در سال 1396 تعداد 1098 نفر در استان کرمان در اثر تصادفات و سوانح رانندگی فوت کرده اند که 7/6 درصد کشته‌های این حوزه در کشور را به خود اختصاص داده است. که بالاترین نرخ کشته‌های کشوری مربوط به استان کرمان در سال 1396 بوده است.

بیشترین علل وقوع تصادفات
1. درون شهری: بیشترین عوامل بروز تصادفات؛ عدم رعایت حق تقدم (15درصد)، عدم رعایت فاصله طولی (13درصد)، عبور از چراغ قرمز (10درصد).
2. برون شهری: بیشترین عوامل بروز تصادفات؛ سرعت غیرمجاز (17درصد)، عدم توجه به جلو (48 درصد)، سایر برخوردها (8 درصد) است که از این تعداد (54 درصد) کشته‌ها مربوط به واژگونی خودرو به خود اختصاص می‌دهد.

کشته‌های کاربران ترافیک در سال 1396
حوادث رانندگی و تلفات ناشی از آن در بین اقشار مختلف جامعه وجود دارد و به نوعی همه افراد جامعه را درگیر می کند.
1. درون شهری: هشتاد نفر معادل (34 درصد) موتورسواران و 89 نفر معادل (38 درصد) عابرین پیاده در اثر تصادفات و سوانح رانندگی کشته شده اند.
2. برون شهری: مرد (78 درصد) و زن (22 درصد)، 62 درصد متاهل و 37 درصد مجرد، 54درصد در ساعات روز و 37 درصد شب و 9 درصد هنگام طلوع و غروب، 46 درصد راننده و تعداد 45 درصد سرنشین یا ترک نشین و 7 درصد عابر پیاده و 2درصد نامعلوم، 21 تا 30 سال که فوت شدند

عوامل تأثیر گذار در ترافیک
چهار عامل اساسی در حوزه ترافیک تأثیر گذار هستند که عبارتند از: 1. انسان، 2. راه، 3. وسیله نقلیه، 4. شرایط اقلیمی است.
اصول ترافیکی در پیشگیری از تصادفات و حوادث رانندگی شامل: 1. آموزش، 2. اجرای مقررات، 3. مهندسی ترافیک است.

اقدامات پلیس در حوزه اجرای مقررات ترافیک
1. برخورد با تخلفات (به خصوص تخلفات حادثه ساز): پلیس افزایش برخورد با تخلفات را داشته که می‌توان بیان کرد به: 2.664.851 برگ جریمه معادل 3 درصد افزایش داشته و از این تعداد 883.749 تخلفات حادثه ساز برگ جریمه صادر شده است.
2. ضبط گواهینامه رانندگان دارای نمره منفی: تعداد 707 جلد گواهینامه از افراد متخلف حادثه ساز، ضبط گردیده است.
3. الزام به پرداخت جریمه رانندگان دارای جریمه بالای ده میلیون ریال: تعداد 7369 راننده ملزم به پرداخت جریمه بالای ده میلیون ریال شده اند.
4. ایجاد قرارگاه کاهش تلفات و پیشگیری از تصادفات در نیروی انتظامی

مهندسی ترافیک
در این حوزه پلیس با اعزام کارشناسان در جلسات شورای ترافیک استان و شهرستان ها، احصا نقاط حادثه خیز و اعلام به مبادی مربوطه، اعلام نظریه در خصوص نصب علائم راهنمایی و رانندگی و برگزاری جلسات با سازمان‌های دخیل در امر ترافیک اقدامات موثری انجام داده است.

آموزش و فرهنگ سازی
علی رغم اینکه آموزش و فرهنگ سازی از وظایف ذاتی پلیس نمی باشد و سازمان‌های زیادی در این خصوص دارای شرح وظایف مختلفی بوده؛ ولی به جهت مهم بودن این امر از سالیان گذشته پلیس اقدامات موثری نظیر؛ 1. اجرای طرح موفق همیاران پلیس با سازمان آموزش و پرورش، 2. اجرای طرح راهوران محله با کمک دهیاری ها، 3. تعامل با صدا و سیمای استان، 4. برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کارکنان ادارات و سازمان‌های مختلف، 5. برگزاری کلاس آموزشی برای رانندگان متخلف، 6. انجام طرح‌های تحقیقاتی و پژوهشی در راستای آسیب شناسی و ارائه راه کارهایی اجرایی در حوزه کاهش تصادفات و برگزاری همایش‌های علمی در این زمینه،
برای مثال در عید نوروز 1397 مجموعه اقداماتی که پلیس در حوزه فرهنگ سازی انجام داده است، می‌توان به: 150 پیام ترافیکی برای زیرنویس تلویزیون.
70 ( voiceپیام صوتی) آموزشی- اجرای کمپین نه به تصادفات همراه با برگزاری مسابقه- تولید و پخش چندین کلیپ در شبکه‌های اجتماعی با موضوع ترافیک- تولید و نصب حدود 10 هزار برچسب با موضوعات ترافیکی- نصب حدود 700 بنر با موضوعات ترافیکی- درج پیام و فیلم‌های آموزشی - ترافیکی در تلگرام،اینستاگرام و کانال پلیس - توزیع 150 هزار بروشور- مشاوره به رانندگان متخلف در ایستگاههای پلیس- ایجاد موج رسانه ای (تماس‌ها و مصاحبه‌های متعدد و...)- نصب 40 بیلبورد با ابعاد بزرگ با موضوعات ترافیکی در جاده‌ها و پاسگاه‌های پلیس راه استان- برگزاري تعداد60كلاس آموزشي در جوامع هدف با موضوع پيشگيري از تصادفات - تهيه و توزيع تعداد 5000 تنديس در پليس راههاي استان اشاره کرد.
برای نمونه در حوزه فرهنگ سازی می‌توان به افزایش چشم گیر استفاده از کمربند ایمنی در بین کاربران ترافیک اشاره کرد که این امر محقق نمی شد مگر با کمک تمام سازمان‌ها و نهادها و مردم. که لازم است مشابه همین موضوع در حوزه‌های اجرای سایر قوانین و مقررات گام اساسی و همگانی انجام پذیرد.

هزینه‌های تصادفات
هزينه‌هاي اقتصادي سوانح رانندگي ر ا به هزينه‌هاي مستقيم و غيرمستقيم تقسيم مي‌كند؛ هزينه‌‌‌هاي غيرمستقيم شامل مواردي همچون قيمت جان انسان‌‌ها، معلوليت‌‌ها، جراحات، آسيب‌‌‌هاي رواني، غم و غصة حاصله براي خانواده، اطرافيان و جامعه و در نهايت تنزيل كيفيت زندگي خانواده‌هاي حادثه ديده است‌.
اثرات بسياري از اين پيامدها را نمي توان به طور مستقيم محاسبه كرده و ارزش ريالي براي آن تعيين نمود؛ درد و رنج و سوگ‌‌‌هاي ناشي از فقدان عضوي خانواده ازجملةاين موارد است
براساس تحقیق انجام گرفته توسط پلیس و دانشگاه علوم پزشکی در سال 1395، هزینه‌های اقتصادی برآورد شده به ازاء هر نفر که در تصادفات جان خود را از دست می‌دهد معادل دو میلیارد تومان هزینه صرف می‌شود
یا برابر تحقیقی که در سال 1395 در دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان کرمان انجام گرفته، نشان می‌دهد؛ در یک بازه زمانی بسیار کوتاه تقریبا 18 ماه از ابتدای سال 1394 چیزی حدود 427 میلیارد ریال هزینه تصادفات یکی از محور‌های (کرمان – جیرفت) استان کرمان بوده است. که این هزینه از کل بودجه پیشنهادی استانداری سال 1394 استان کرمان بیشتر است. با نگاهی به محورهای فراران و پر خطری که در استان وجود دارد در می‌یابیم که هر ساله میلیارد‌ها پول صرف هزینه‌های فوت‌، درمان‌، آسیب به وسایل نقلیه و.... می‌شود. که این بخشی کوچکی از هزینه‌هایی است که به صورت حسابداری می‌توان حساب کرد. بخش دیگری از هزینه‌ها شامل بی خانمان شدن‌، فوت عزیزان‌، آسیب‌هایی روانی‌، ناتوانی‌های جسمی و حرکتی , آسیب‌هایی اجتماعی و... که محاسباتی نیستند صدمات و خسارات جبران ناپزیری تا سال‌ها از خود به جای می‌گذارد.
نتايج مطالعات مختلف گوياي اين واقعيت است كه بيشتر قربانيان تصادفات را اقشار آسيب پذير چرخة ترافيك يعني افراد پياده، دوچرخه سوارها و موتورسيكلت سواران تشكيل مي‌دهند‌. به عبارتي نرخ مرگ ومير ناشي از تصادفات در ميان خانواده‌‌‌هاي كم بضاعت به مراتب بيشتر است‌. خانواده‌ها به دنبال سوانح رانندگي و مرگ يكي از اعضا با مسائل اقتصادي متعددي همچون نداشتن درآمد كافي براي مخارج زندگي‌، افزا يش هزينه‌‌‌هاي خانواده، ازدست دادن وسايل و مايملك، از دست دادن منبع درآمد خانواده و بيشتر از همه، تجربة فشارها و بحران‌‌‌هاي اقتصادي، در سطح بالايي روبه رو هستند. بسياري از خانواده‌ها پس از مرگ سرپرست خانواده به جمع فقرا اضافه مي‌شوند
پيامدهاي نامطلوب اجتماعي از قبيل طلاق، گرايش و پناه بردن به مواد مخدر و دخانيات، ورشكستگي، خودكشي، طغيان و سركشي، محكوميت‌‌‌هاي جنايي و قضايي نيز پس از تصادف‌‌‌هاي سخت و شديد در بين اطرافيان و منسوبين قربانيان تصادف شدت می‌یابد‌.

خواسته‌های پلیس از مردم
مردم کمک کنند (مثل خانواده) و همه فکر کنیم که هر فردی که از خانه خارج می‌شود به عنوان کاربر ترافیک (راننده، عابر، سرنشین) است مجموعه افرادی مثل خانواده منتظر برگشت آن‌ها به صورت صحیح و سالم به خانه های خود برگردند. به همین منظور لازم است:
1. اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی (به خصوص سرعت مجاز، سبقت مجاز، عدم صحبت با تلفن همراه، رعایت فاصله طولی با خودروهای جلویی؛
2. همکاری با پلیس در اجرای بهتر قوانین و مقررات و هر فرد به عنوان یک امر به معروف و نهی از منکر در این حوزه باشد؛
3. قبل از اینکه احساس خستگی کنیم، از ادامه رانندگی خود داری کنیم و پس از استراحت و رفع خستگی به مسیر خود ادامه دهید.
4. رعایت حقوق دیگران و درک بهتر همدیگر و بالا بردن آستانه تحمل خود در رانندگی
5. سعی کنیم از سفرهای غیر ضروری با استفاده از خودرو شخصی را به حداقل برسانیم
6. برنامه ریزی مناسب برای سفرهای درون و برون شهری خود داشته باشیم که کمبود زمان باعث افزایش سرعت و به تبع آن افزایش تصادفات را به دنبال خواهد داشت.

خواسته‌های پلیس از سازمان‌ها و نهادهای
همان طور که مقام معظم رهبری حضرت آيت الله العظمی سيد علی خامنه ای (مد ظله العالی) بیان داشتند بایستی نقش و سهم هر سازمان و نهاد در حوزه تصادفات و تلفات ناشی از سوانح رانندگی مشخص شود. بر اساس همین فرمان حضرت آقا، ما به زودی سهم هر سازمان و نهاد را در راستای کاهش تصادفات و پیشگیری از آن مشخص و در قالب یک تفاهم نامه به آنها ابلاغ می کنیم و در پایان هر سال، هر سازمان و نهاد بایستی بیاید و جوابگوی عملکرد خود باشد  و اینجا لازم است مردم به خصوص رسانه ها متناسب با شرح وظایف خود در راستای کاهش تصادفات، مطالبه گری نمایند.
کاهش تصادفات صورت نمی پذیرد مگر با کمک مردم و سازمان های دخیل در این امر و هر فردی به نوبه خود وظایفش را به خوبی انجام دهد، شاهد کاهش چشمگیر تلفات ناشی از تصادفات خواهیم بود
برابر ماده 3 قانون رسیدگی به تخلفات ابلاغیه سال 1390 که اشاره می‌دارد: تهیه، نصب و نگهداری تجهیزات الکترونیکی از قبیل؛ عکس برداری، فیلم برداری و سامانه‌های ماهواره ای و نظایر آن جهت ثبت تخلف و کنترل عبور و مرور در شهرها به عهده شهرداری‌ها و در خارج از شهرها به عهده وزارت راه و ترابری، سازمان راه داری و حمل و نقل پایانه‌های کشور می‌باشد که با هماهنگی راهنمایی و رانندگی ملزم به اجرا این ماده می‌باشند.
برای مثال سازمان‌ها و نهادهایی هستند که تأثیر شگرفی در کاهش تصادفات و همچنین افزایش آموزش‌های مرتبط با رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی در سازمان خود بوده اند و در این زمینه با پلیس همکاری می‌نمایند. برای مثال فرمانده سپاه استان، فرمانده ارتش استان از همکاران زیر مجموعه خود خواسته اند که همکارانشان چه در درون سازمان و چه محیط خارج از سازمان در محیط شخصی نسبت به رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی جدیت لازم را داشته باشند.
ما به زودی میزان تخلفات کارکنان ادارات سازمان ها و نهادها را به آنها اعلام می کنیم تا مشخص شود که بیشترین تخلفات و عدم رعایت قوانین و راهنمایی و رانندگی مربوط به کدام سازمان است.

نوشتن دیدگاه